Strona Domowa Rodziny Mniszek Tchorznickich

Aleksander Mniszek Tchorznicki - Życiorys

Aleksander Mniszek TchorznickiAleksander Mniszek Tchorznicki urodził się 23 stycznia 1851 roku w Cucułowcach (w Galicji Wschodniej), jako syn Konstantego i Emilii (z domu Polikaprow).

W wieku 16 lat został studentem Uniwersytetu Lwowskiego jako słuchacz prawa i umiejętności politycznych. Po 5 latach ukończył je 7 września 1872 r. zdobywając dyplom doktora obojga praw. Po studiach praktykę odbywał w Galicyjskiej Prokuraturze Skarbu we Lwowie, a następnie - zauroczony urzędem sędziowskim - zdecydował się zmienić dotychczasową specjalność. Dzięki swym niepospolitym zdolnościom i wytrwałej pracy, Aleksander bardzo szybko przemierzył niższe stopnie hierarchii urzędniczej. W 1875 r. zostaje mianowany adiunktem Sądu Powiatowego w Jarosławiu, a rok póĽniej przeniesiony w tym samym charakterze do Lwowa i powołany do pracy w Najwyższym Trybunale Sądowym i Kasacyjnym we Wiedniu.

W 1878 roku Aleksander ożenił się z Marią Wecbecker ( ur. 1851.01.23, zm.1915.12.22) i miał z nią pięcioro dzieci: Henryka (ur.16 maja 1880 r. w Wiedniu, zm. 1946.06.23 w Sanoku ), Emilię (ur. w 1881r., zm. 1895.08.31 r.), Stanisława (ur. w 1882 r.), Stefana (ur. w 1885 r., zm. 1894.12.25) i Konstantego (ur. w 1889r., zm. 1953.12.20).

W 1880 roku uzyskał nominację na wicesekretarza w Ministerstwie Sprawiedliwości, natomiast czwartego maja 1882 r. został mianowany podkomorzym. W 1883 r. jest już radcą Sądu Krajowego we Lwowie a w 1887 r. prezydentem Sądu Obwodowego w Kołomyi. W 1891 roku otrzymał tytuł radcy Dworu i powołano go na urząd wiceprezydenta Sądu Krajowego Wyższego we Lwowie. W 1891 jest już wiceprezydentem Sądu Krajowego Wyższego we Lwowie. Dnia 20.09.1894 zostaje honorowym członkiem Towarzystwa Prawniczego Kosowa, Kut i Wyżnicy.

25 stycznia 1895 roku zostaje prezydentem Sądu Apelacyjnego we Lwowie. Jego zwierzchnictwu podlegała Galicja Wschodnia i Bukowina. W 1997 mianowano go Prezydentem Wyższego Sądu Krajowego (którego był wiceprezydentem od 1891) we Lwowie oraz Sądu Wyższego dla Spraw dochodów skarbowych, za jego prezydentury dokonano reformy wadliwego systemu sądowego. Dotychczas bowiem obowiązywał przestarzały proces cywilny i postępowanie karne, a rozprawy odbywały się nieraz w "lepiankach krytych strzechą". Polecam artykuł dr Adama Redzika, z pisma Palestra na temat tej reformy http://www.palestra.pl/index.php?go=artykul&id=2880

Wyrazem ogromu pracy i starań prezydenta Tchorznickiego niech będzie fakt, iż przed jego kadencją, na tak rozległym terenie, istniało 627 posad sędziowskich, a po 17 latach jego urzędowania było ich już 1200. W tym okresie aktywowano Trybunał Stryjski (1897 r.), Czortkowski (1911 r.) oraz 8 sądów powiatowych. W sumie oddano do użytku nowe budynki dla 7 trybunałów i 55 sądów.

Jego działalność docenił już w 1897 roku cesarz Franciszek Józef, odznaczając go najwyższymi odznaczeniami państwowymi: Wielkim Krzyżem Orderu Franciszka Józefa, Orderem Leopolda i Orderem Żelaznej Korony. W tym samym roku zostaje też Prezesem Lwowskiego Towarzystwa Prawniczego i członkiem Trybunału Stanu

Najwyższej rangi zaszczytem, ale równocześnie trudnym zadaniem, było dla niego uczestnictwo w rozprawie o Morskie Oko w latach 1897-1902. Zapraszam do przeczytania relacji z sporu o morskie oko. Po rozprawie Tchorznicki przyjechał do Pisarowiec, aby uchronić się przed owacjami i odpocząć po ciężkiej pracy. W dowód uznania cesarz Franciszek Józef powołał go do Izby Panów Rady Państwa jako członka dożywotniego (1905). W 1902 roku po rozprawie o Morskie Oko, Sanok uczcił Tchorznickiego mianując go honorowym obywatelem miasta.

Oczywiście poza działalnością zawodową Aleksander Mniszek Tchorznicki czynnie pomagał Polakom w Galicji i uczestniczył w krzewieniu kultury polskiej. Wspomagał finansowo, przez wiele lat, instytucje szerzące polskość pod zaborami np.: Towarzystwo dla popierania nauki polskiej. To właśnie z jego inicjatywy w latach 1905-1907 powstało 3083 gminnych rad sierocych, natomiast w 1907 r. powołano Towarzystwo Opieki nad Sierotami we Lwowie, które po 3 latach rozszerzyło działalność statutową na cały kraj (Galicję). Aleksander interesował się też losem więĽniów opuszczających zakłady karne. W 1897 r. uchwalono w Stryju wieczystą fundację jego imienia, w rocznej kwocie 200 koron z funduszów miejskich, na cele pomocy zwolnionym więĽniom. Przy okazji akcji charytatywnych organizowanych przez zakłady dobroczynności, których był członkiem, często sam zasiadał do fortepianu, by zagrać utwory Chopina. Wspomagał wiele instytucji i organizacji.

Wyliczę chronologicznie kilka piastowanych funkcji:

  • Członek Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (1872)
  • Dyrektor lub referent Galicyjskiej Kasy oszczędności we Lwowie (1886)
  • Prezes Stowarzyszenia Wzajemnej pomocy Dyetaryuszów i Urzędników Galicyjskich i w Wielkim Księstwie Krakowskiem (1887)
  • Członek Towarzystwa Galicyjskiej Kasy oszczędności we Lwowie (1900),
  • Członek Krajowego Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża mężczyzn i dam dla Galicji (1900)
  • Założyciel Towarzystwa Opieki nad Sierotami we Lwowie (1907)
  • W 1909 r. Tchorznicki oddał miastu część swoich posiadłości na założenie parku im. Fryderyka Chopina, którego twórczości był wielkim miłośnikiem. Park powstał na północnym stoku Góry Parkowej, gdzie do dnia dzisiejszego zachowało się ocembrowane Ľródełko i medalion z odpowiednim, upamiętniającym napisem.
  • Prezes, założyciel i honorowy członek Towarzystwa im. Fryderyka Chopina we Lwowie (16.05.1913)

Muzyka w życiu Aleksandra odgrywała szczególna rolę, była jego pasja, na która poświęcał dużo wolnego czasu. Zdawał sobie sprawę, że w czasach w których żył jednym ze sposobów podtrzymania polskości jest muzyka, a szczególnie twórczość Fryderyka Chopina, którą szczególnie lubił. W Pisarowcach w salonie stał fortepian na którym grywał długie godziny dla rodziny, gości i służby.

Pasja ta nie kończyła się tylko na zaciszu domowym, ale też była przekuwana na różne inicjatywy w życiu publicznym jak i towarzyskim. Już jako młody chłopak zapisał się do Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (którego członkiem był jego Ojciec - Konstanty), do którego należał z przerwami do wybuchu I Wojny ¦wiatowej. To waśnie w tym towarzystwie prowadzonym przez Karola Mikulego, ucznia Chopina podczas nauk gry na fortepianie rozwinęła się miłość do twórczości Fryderyka. Aleksander czynnie uczestniczył w życiu muzycznym Lwowa, utrzymywał dobre kontakty ze sławna śpiewaczka Marcella Sembrich ( Marcelina Kochańska), dzięki której poznał też Alma'e Gluck (jej uczennice). Był wysoko ceniony jako pianista przez Ferenc Liszt (Franciszek Liszt).

Z ważniejszych przedsięwzięć należy wymieć współorganizowanie obchodów setnych urodzin Fryderyka Chopina. Obchody zostały zaplanowane na cały rok 1910. Kulminacja lwowskich obchodów przypadła na jesień kiedy to odbywał się I Zjazd Muzyków Polskich. W celu zapoznania się ze szczególnymi obchodów zapraszam do przeczytania artykułu "Fryderyk Chopin (1810-1849) i jego lwowscy kontynuatorzy" Pana Michała Piekarskiego na stronie http://www.dziennikpolski24.pl. Zjazd ten zaowocował między innymi powołaniem Towarzystwa Muzycznego im. Fryderyka Chopina, którego prezesem został Aleksander Mniszek Tchorznicki

Aleksander Mniszek Tchorznicki zmarł 8 stycznia 1916 roku w Zakopanym, gdzie został też pochowany czasowo. Przekaz ustny mówi, że docelowo został pochowany we Lwowie. Grób w Zakopanym istnieje do dnia dzisiejszego.

W uznaniu jego zasług został mianowany obywatelem honorowym:

  • Miasta Starej Soli - 10.07.1896
  • Gminy Wisniowiczówka - 22.05.1902
  • Masta Sanoka - 19.09.1902
  • miasta Czortkowa - 31.10.1911

W Sanoku jeszcze w inny sposób upamiętniono Aleksandra Mniszek Tchorznickiego - jest on patronem jednej z ulic u stóp Góry Parkowej.

.

¬ródła:

1. Spis Alfabetyczny
2. "Pisarowce, Zarys dziejów wsi do 1945 roku" - Katarzyna Podolak
3. Muzeum Historyczne w Sanoku "Nasza propozycja" - Andrzej Romaniak
4. Szematyzmy Galicji do 1913 roku
5. Dokumenty rodzinne i przekaz ustny
6. Fryderyk Chopin (1810-1849) i jego lwowscy kontynuatorzy -Michał Piekarski
7. Austriacki Słownik biograficzny
8. Rocznik szlachty polskiej. T.2

Historia

 

Życiorysy

 

Inne

 

Miejcowości

Translate this page:

 

Podziękowania

Dla pani Katarzyny Podolak za pozwolenie wykorzystania swojej ksiązki i zacytowania obszernych jej fragmentów.

Dla pana Andrzeja Romaniaka z muzeum w Sanoku za pozwolenie wykorzystania swojej pracy i zacytowania obszernych jej fragmentów.

Webdesign service by Sarkis. Outsourcing by FreelanceWebmarket.